Teken mee: een vensterschilderij

Eerder blogde ik al over mijn bezoek aan de Max Beckmann tentoonstelling in het Kunstmuseum. Wat opviel was dat Beckmann ook best wel veel uitkijkjes door een raam geschilderd heeft. De catalogus doorlezende kwam ik erachter dat dit een sub-genre is, dat zeker de moeite waard is van het uitproberen (zeker als je het over dieptewerking hebt). Het lijkt me leuk om eens te proberen, doe je mee?

Het schilderen van een venster is van oudsher een motief waarmee een schilder kan laten zien hoe goed hij wel niet is in het nabootsen van de werkelijkheid. Ik denk als eerste aan de werken van Vermeer, waarbij verschillende meisjes in het binnenvallend licht zijn afgebeeld. En afgelopen zomer zag ik in Berlijn Vrouw aan het raam geschilderd in 1822 van Caspar David Friedrich. Zo’n mooi werk! Ik heb er een hele tijd bij staan kijken. Deze schilders konden via het motief van het venster een heel scala van hun kwaliteiten als kunstenaar tonen.

Ik denk ook aan Matisse. Die heeft ook een paar hele mooie schilderijen geschilderd van open ramen. Bij hem is dat hele idee van diepte verdwenen. Wat buiten is lijkt bij hem soms zelfs dichterbij dan wat binnen is. De grenzen zijn vervaagd. Ik denk dat Matisse zich niet interesseerde in dieptewerking. Zijn schilderijen gaan juist ook over het platte vlak. En over wat kleur doet.

In de catalogus van de Beckmann tentoonstelling staat dat het venstermotief ook kan worden gebruikt om de tegenstelling tussen binnen en buiten te benadrukken. Het vertrouwde thuisgevoel versus het vreemde of bedreigende; ‘de teruggetrokkenheid in het interieur tegenover het verlangen naar vrijheid en het gevoel van beperkte ruimte tegenover een onbegrensde weidsheid.’ Onderwerpen die Beckmann dus goed lagen.

De raamschilderijen van Beckmann geven vaak een uitzicht over een plek. Je kijkt bijvoorbeeld uit een raam naar het strand of naar de Vesuvius tijdens een bezoek aan Italië. De ramen staan bij hem vaak open en zijn zelf ook zichtbaar. Wat je door het raam van Beckmann ziet is vaak geconstrueerd en door hem naar zijn hand gezet. Het klopt niet, maar vertelt wel wat hij wil zeggen.

Wat gaan we doen?

Dat is simpel: een werk maken waarop een raam een belangrijke rol speelt. Je kunt van binnen naar buiten kijken of andersom. Belangrijk is dat je zowel iets afbeeld van wat er binnen én van wat er buiten is. Wat dat betreft is Vermeer geen goed voorbeeld want bij hem is het raam vooral een bron van licht en wat je erdoor kunt zien GEEN onderdeel van zijn verhaal.

Je kunt gebruik maken van een foto of gewoon het raam in je eigen huis als uitgangspunt nemen. Ik vond in mijn collectie referentiefoto’s meerdere foto’s waarop ramen staan. Waarschijnlijk ga ik er daar één van gebruiken. je kunt ook verschillende foto’s combineren om zo een binnen en een buiten in elkaar te schuiven. Als je kijkt naar Beckmann hoef je ook weer niet superveel van de binnenwereld te schilderen: een vensterbank, een raamkozijn, het raam zelf kan al genoeg zijn.

Ik noem het nu steeds ‘vensterschilderij’ maar je kunt dit natuurlijk uitvoeren in alle technieken die je maar interessant vind. Het kan met olieverf, acryl of aquarel, maar ook met potlood, houtskool of voor mijn part als zeefdruk of lino ;). Ik zou het leuk vinden het werk dat je maakt te zien. Je kunt je vensterschilderij hieronder toevoegen, naar me mailen via lies@leerttekenen.nl of delen in de Facebookgroep. Mijn eigen vensterschilderij(en) zal ik in deze groep delen. Succes!

bijschriften:
– Caspar David Friedrich, Vrouw aan het raam, 1822, olieverf op doek, Alte Nationalgalerie, Berlijn
– Henri Matisse, Open raam, Collioure, 1905, olieverf op doek, National Gallery of Art, Washington
– Max Beckmann, Winterlandschap, 1930, olieverf op doek, Van Abbemuseum, Eindhoven