Oefenen met volkskunst of: hoe schilder je een chrysant?

Bij het artikel over Gijs Frieling, dat ik ondertussen netjes én naar tevredenheid heb ingeleverd bij de redactie van pArts, verschijnt ook een ‘do it yourself’. Hoe kun je – net als Frieling – zelf met volkskunst aan de slag? Ik dacht, dat doe ik ik wel even, maar het heeft me heel wat uurtjes oefenen gekost…

De volkskunst is één van Frielings inspiratiebronnen. En dan bedoel ik de landelijke decoratieve meubelschilderstijlen die je overal in Europa zag tussen 1650 en het einde van de 19^e eeuw. In een stadje als Hindeloopen kun je er ook nu nog overal voorbeelden van vinden. Het was trouwens geen hobbywerk, maar een serieuze commerciële bezigheid. Een ambacht.

De traditie, de eenvoud, het kleurgebruik én het ontbreken van perspectief spreken Frieling aan. De (tijdelijke) assistenten waar hij mee werkt, leren bij aanvang van een project een aantal vaste streken, die gebaseerd zijn op de volkskunst. Zulke streken en motieven zie je veel in zijn werk terug. Denk dan bijvoorbeeld aan bloemen, plantmotieven of vogels.

Mijn onderzoek begon bij youtube én het boek Volksschilderkunst technieken- ontwerpen – toepassingen van Sybil Edwards, Chris Moore en Lynette Bleiler. Belangrijk is de penseelvoering. Je moet een aantal vaste streken leren, waarmee je daarna allerlei bloemen en figuren kunt opbouwen. In het boek gebruiken ze daarvoor een platte kwast, een rond penseel én een sleper. Sommige basisstreken kun je met verschillende penselen maken. Een C-streek wordt breed met een platte kwast en veel smaller met een sleper.

Ik begin vol goede moed aan de kommastreek (je kunt wel raden wat voor vorm die heeft) en daar heb ik er tientallen van gezet. Je kunt dat op twee manieren doen: eerst het dunne staartje en eindigen met de bolle kant of andersom. En je kunt hem ook verschillende kanten op maken zodat je twee komma’s hebt die naar elkaar wijzen. Dit heb je nodig als je een tulp wilt schilderen. Bij mij gaat de ene kant op veel netter dan de andere kant. Frustratie!!

De S- streek zorgt voor nog meer frustratie, want daarbij heb ik al IN de streek dat de ene helft veel mooier wordt, dan de andere helft. Ik begin netjes dun (penseel heel recht boven je papier houden) en dan het dikkere lijfje maar het lukt me maar niet om dat ook weer dun je laten eindigen. telkens schiet ik uit. Hij wordt NIET evenwichtig. Ik denk: als ik dat al niet kan na tig keer oefenen, dan gaan de lezers van mijn do it yourself daar ook niet blij van worden…

Na flink veel oefenen heb ik nu de kommastreek onder de knie en met die streek kun je al verschillende bloemen maken. Op de website van pArts vind je mijn beschrijving van een tulp, een bloem die je ook vaker in het werk van Frieling tegen komt. Met videootjes en al. Ik heb ook de kommastreek op video vastgelegd😊

Een andere bloem die ik nu kan maken is de Chrysant. Aan de kommastreek moet je alleen nog een rondje en een steeltje toevoegen. Hieronder zie je de verschillende stappen op foto. Je kunt het met acryl doen (zie de pArts) maar ook met aquarel. Zelf heb ik het gevoel dat ik bij aquarel meer controle heb over het penseel, wat waarschijnlijk onzin is. Misschien hebben mijn aquarel penselen betere punten?

Wat kan ik hier verder mee in mijn eigen werk? Dat weet je natuurlijk nooit. Misschien komen er op een bepaald moment wel volkskunstige bloemen of vogeltjes in mijn werk terecht. Op dit moment voelt dat een beetje te veel alsof ik Frieling kopieer. Wat ik al wel zie is dat deze vingeroefeningen mijn penseelvoering geen kwaad gedaan hebben. Ik merk dat ik vaker de penseel heel rechtop houd als ik een heel dun lijntje wil en dat ik meer controle lijk te hebben in mijn streken.