Teken mee: de ´Nõtan´ of oefenen met licht en donker

Geen challenges meer, maar gewoon één leuke opdracht waar we ook nog iets van kunnen leren. Dat is mijn voornemen voor 2024. Daar ik tonen altijd een interessant en moeilijk onderwerp vind, besluit ik daar iets over te zoeken en zo stuit ik op de Notan. Nooit van gehoord = goed idee om eens te onderzoeken 😊

De Notan blijkt een Japanse Term te zijn op de ‘o’ hoort zo’n kringeltje: Nõtan. Dit woord is een samenstelling van twee woorden die verwijzen naar de hoeveelheid inkt die je gebruikt voor een pentekening met inktwassingen. Nong( 浓 ) betekent dik, sterk, geconcentreerd en Dan (淡) juist zwak en waterig. Sterk waterig? Geconcentreerd zwak? Ik lees ook wel licht/donker harmonie.

Het idee is om alleen naar de lichtdonker compositie van je werk te kijken, zodat je niet afgeleid wordt door andere moeilijke dingen zoals kleur of detaillering. Een beetje alsof het een lino of een houtsnede is. Je kunt zo’n nõtan maken als voorstudie. Het kan je helpen om de licht/donker balans in je werk goed te krijgen. Maar je kunt het ook als een losstaand werk zien: het kan spannende beelden opleveren.

Bij grafiek helpt het erg als je de voorstelling in vlakken kan indelen en dat je daar een goede balans in hebt. Ik ben op dit moment in mijn hoofd veel bezig met vormen en hoe die, door de manier waarop je ze plaatst weer nieuwe vormen geven. Ik vind het super interessant dat je zo kunt bouwen en steeds weer iets nieuws kunt samenstellen, dat meer is dan de dingen waarmee je bent begonnen. Een soort van één plus één is drie. Ik ben benieuwd of de Nõtan me kan helpen om nieuwe vormen te vinden.

Op internet vind ik een aantal suggesties voor het maken van een goede Nõtan:

• Probeer de lichten en de donkere tonen een beetje gegroepeerd te houden,
• zorg voor een organisch ontwerp,
• zorg dat het licht en het donker een interessant patroon vormen
• zorg dat één toonwaarde domineert (meer dan de helft van het werk)
• Houd het licht en donker met elkaar in balans. Het gaat om een goede én interessante verdeling tussen die twee.
• Hoe minder toonwaarden, het sterker de Nõtan (dus twee of hooguit drie)

Appeltje eitje toch…

De opdracht

Ik vond de Nõtan trouwens in het boek Drawing and painting the landscape: a course in 50 lessons van Philip Tyler. Daar is de Nõtan les 13 op pagina 76. En dat is dus de opdracht die ik wil gebruiken voor deze eerste teken mee nieuw stijl 🙂 ‘Practise making notans. Don’t be temted to draw an outline around de shapes and fill it in, instead think about a blob of black that ends and another that begins.’ Je kuint zwarte inkt gebruiken, of acrylverf of wat je maar wilt als het maar zwart is.

Je kunt dit doen als je naar de natuur aan het schilderen bent, maar ook vanaf een referentiefoto. Het is niet altijd makkelijk om te zien wat donker qua toon is en wat licht. Kijk door je oogharen om de toonwaardes duidelijker te kunnen zien. Als je van een foto werkt, helpt het ook om je referentiefoto met je mobiel in een zwart wit beeld te veranderen. De kleuren van een foto leiden namelijk erg af.

Stiekem klinkt dit als iets wat je één keer, maar ook twee keer, tien keer of honderd keer zou kunnen proberen. Leef jezelf uit als je daar zin in hebt, maar één keer is genoeg. Ik zou het leuk vinden het werk dat je maakt te zien. Je kunt je Nõtan hieronder toevoegen, naar me mailen via lies@leerttekenen.nl of delen in de Facebookgroep. Zelf deel ik mijn bevindingen in deze groep. Nog een laatste tip van Tyler: ‘Wees niet bang om ergens iets verkeerds neer te zetten. Be physical and gestural with it.’

Het is trouwens wel apart dat ik – als ik probeer een goed (Japans) voorbeeld te vinden – vooral vrij simpele zwart wit vormen tref. Dat is niet echt mijn bedoeling. Ik wil wel proberen een landschap ‘a la Nõtan’ te versimpelen zodat ik meer gevoel krijg voor de balans die ik zoek.

Veel succes!

Voor dit blog heb ik gebruik gemaakt van Drawing and painting the landscape: a course in 50 lessons van Philip Tyler, de virtual Academy The landscape Atelier en Draw Paint Academy