Hoe kun je figuren abstraheren?

Vorige week volgde ik een online workshop van de Londen Drawing group over ´Abstracting the figure´. Dat leek me interessant omdat ik me wel vaker afvraag: hoe realistisch moet een figuur eruit zien? Hoe kom ik wat losser van de figuur zoals ik die heb waargenomen? Wat vind ik daarin wel en niet interessant? Daar ligt een heel grijs gebied. Dus ik was wel benieuwd 😊

De workshop begon met een (veel te) lange inleiding met citaten, definities en voorbeelden, waarbij heel lang werd stilgestaan bij Picasso. Maar toen dat voorbij was en we meer hands-on aan de slag gingen, kreeg ik toch best wel wat interessante tools aangereikt. Het uitgangspunt was een modeltekening die je eerder gemaakt had. Met natekenen of overtrekken met behulp van een lichtbak kun je steeds een nieuwe versie maken om op door te werken.

Ik merk dat ik mijn lichtbak-angst kwijt ben. Ik vond het eerst een beetje raar om tekeningen over te trekken. Het voelde als smokkelen. Bij het lezen van het boek Verf, over de werkwijze van bekende kunstenaars, kwam ik er achter dat velen een lichtbak of een projector gebruiken en dat daar niets mis mee is. Zelf gebruik ik hem tegenwoordig voor iets wat ik wil drukken of voor iets dat ik in stof wil uitvoeren. Dus waarom zou ik ook niet de ene tekening als ontwerp voor de volgende kunnen gebruiken?

De docent gaf een lijstje van manieren waarop je een beeld kunt abstraheren. Denk bijvoorbeeld aan versimpelen, over elkaar heen leggen van beelden, herhaling, plat maken, vervorming of fragmentatie. Simplificeren en fragmentatie legde hij in de les verder uit.

Simplificeren

Je kunt beginnen met het vereenvoudigen van je beeld. Leg je tekening op een lichtbak en trek hem over. Het advies hier: gewoon niet te veel nadenken en veel proberen. Laat lijnen weg, maak ze hoekiger, ronden, benadruk meer de dynamiek. Soms kom je ergens uit, waar je niet helemaal tevreden over bent, maar dat je weer een uitgangspunt geeft voor een volgende versie. Dan kun je deze nieuwe tekening weer onder de lichtbak leggen.

Wanneer je je nieuwe tekening interessant vind, kun je er een kader omheen zetten en verder gaan spelen met het beeld. Zijn er lijnen die je zou willen benadrukken? Lijnen die je wilt weglaten? Door donker en licht toe te voegen, kun je sommige lichaamsdelen meer ronding geven, schaduwen aanbrengen. Of je kunt alles juist platter maken, door de vlakken allemaal gelijk te behandelen.

Fragmentatie

Je kunt je beeld op verschillende manieren fragmenteren: trek bijvoorbeeld maar de helft van de modeltekening over en verzin de rest er zelf bij. Trek een deel van de figuur over en verschuif je blad zodat je uiteindelijk een vreemd gestapelde verzameling lichaamsdelen krijgt. Je kun je tekening ook kreukelen of vouwen zodat de lijnen op een andere manier samen komen en wat er dan ontstaat weer als uitgangspunt nemen voor een volgende tekening.   

Deze oefeningen geven me inderdaad snel een aantal nieuwe tekeningen van mijn model die haar steeds wat verder van de realiteit af brengen. Door bepaalde vlakken donkerder te maken, is het uiteindelijk net alsof ze de andere kant op kijkt. Ik vind het wel iets te ‘makkelijke’ tekeningen. Ze zijn een beetje plat en ik vind ze niet super interessant. Het proces vind ik wel interessant. Ik kan me voorstellen dat me dit iets zou kunnen opleveren met een ander begin beeld.