Coda Paper Art 2023 of wat je allemaal met papier kunt doen

Van de week bezocht ik met mijn ouders Coda Paper Art 2023 in het Coda Museum in Apeldoorn, de elfde editie van de Papier Biënnale. Papierkunst in de volle breedte: van gevouwen glossy’s, sculptuur en tekeningen tot een gekantelde kamer van papier: bijzonder om te zien hoeveel verschillende dingen je met papier kunt doen.

Reden om deze Biënnale in Apeldoorn te laten plaats vinden, ligt in de geschiedenis die de stad heeft met de papier industrie. Rond het jaar 1750 stonden er wel 174 papiermolens in en rondom Apeldoorn. Nog steeds staan in Eerbeek – vlakbij Apeldoorn – de Gelderse Papierfabrieken. Best wel grappig dat twee van mijn grootste ‘hobby’s’ ook historische gebonden zijn aan de stad waar ik ben opgegroeid. Het schijnt dat ongeveer 89% van het papier en karton in Nederland hergebruikt wordt. Ik vraag me af hoeveel daarvan in mijn huis blijft liggen.

Het eerste werk waar ik na binnenkomst direct naar kijk is dat van Ana Oosting. Als een enorme papieren slang, die doet denken aan een cerebrale versie van een Chinese Draak, beweegt haar papieren creatie door de ruimte. Dit werk, Changing the Gaussian Curvature, blijkt het DNA van een keten van aminozuren te zijn, door deze keten op een bepaalde manier te vouwen, krijgt het eiwit zijn werking. Zo schijnt het even in de oceaan ontstaan te zijn. Ik vind het erg mooi.

Als ik me naar de grote tentoonstellingsruimte van het Code Museum draai, zie ik een heleboel kunstwerken in één oogopslag. Ik heb altijd moeite met deze zaal: ik voel me dan een beetje zoekende naar volgorde of structuur. Maar bij deze tentoonstelling is dat eigenlijk niet erg: de volgorde doet er niet toe. Er is werk te zien van 22 kunstenaars uit binnen- en buitenland en die kun je gewoon op eigen houtje aflopen.

We hoppen vrolijk door de zaal, achter onze ogen aan, die als eerste naar een wand met portretten getrokken worden. Drie van de vier mensen in ons gezelschap interesseren zich voor grafiek, dus storten we ons op de techniek van het werk van Himmelsbach. Het blijken kopietjes… Wel oorspronkelijk houtgravures, maar wat je op de muur ziet is uitgeprint.

Dit Paper Monument for the Paperless toont portretten van mensen zonder papieren. De portretten zijn door verschillende kunstenaars gemaakt. De oorspronkelijke gravures zijn ingescand en nu via een pdf door iedereen gratis uit te printen. Een fantastisch idee! Zeker als je de bedoeling hebt om sociale interventies uit te voeren en kunst bereikbaar te maken voor groepen die zich normaal niet met kunst bezighouden.

In totaal zwerven we ruim anderhalf uur door de ruimte, eerst genietend van de sprookjesachtige film van Stefan Venbroek en dan weer vol verbazing voor het monnikenwerk van Sun Lee, die kleding van papier maakt of de gevouwen werken van Dieuwke Spaans. Zij vouwt pagina’s van glossy’s totdat er een zwarte vorm ontstaat, die ze ziet als een sleutelgat naar een andere wereld. Je denkt dat de zwarte vormen erop geschilderd zijn, maar het is echt ontstaan uit stukjes glossy.

Een lang film bewaren we tot het laatst. Misschien was dat niet echt een goed idee. De krant die Bert Scholten over de taal die hoort bij de papierindustrie is mooi gevonden, maar de film die ervan gemaakt is, daar kan ik echt mijn aandacht niet bij houden. En ik ben niet de enige, want terwijl ik mijn appjes ga checken tot mijn ouders ook klaar zijn, begint een vrouw te snurken. Misschien heeft zij, net als wij, deze film voor het laatste bewaard en zat haar harde schuif al vol 🙂

Wil je ook naar Coda Paper Art bezoeken? Dat kan nog t/m 12 november 2023. Coda Museum, Vosselmanstraat 299, Apeldoorn, open di-za 10-17.30, zo 11-17.30 uur