Nieuwe challenge: schilderen volgens plan

Na al die zelfportretten heb ik zin in om me weer op landschappen te storten én langer aan één idee te werken. Daar loert direct de valkuil van het overwerken. Het lijkt me dus een goed idee om deze maand mijn eigen tips goed in de gaten te houden. Te beginnen met: start met een duidelijk idee van wat je wilt gaan maken. Of te wel: denk na over je compositie en maak bruikbare schetsen.

Hoewel Erica Nussbaum me al probeerde te leren dat het goed is om te beginnen met een aantal schetsen in houtskool of potlood, stop ik daar meestal weinig tijd in. Ik maak vaak een hele snelle schets, waarbij ik de contouren van de vormen aftast en meet hoe groot iets ongeveer is ten opzichte van iets anders. Die informatie neem ik dan mee in het schilderen.

Op zich interessante informatie, maar niet voldoende als we afgaan op de meest genoemde tip tegen overwerken: zorg voor een goede voorbereiding. Weet wat je wilt gaan doen voordat je eraan begint. Maak duidelijke schetsen, denk na over je compositie, weet waar het licht en donker is en houdt je daar ook aan.

Een goede voorbereiding is het halve werk

In mijn boekenkast vond ik het boek Schilderen volgens plan van Carole Katchen. Ik denk dat dit boek in de twee dozen tekenboeken zat, die ik ooit op een veiling heb gekocht. Ik had er nog nooit ingekeken omdat schilderen volgens een plan me meer dan saai in de oren klinkt. Maar in mijn huidige state of mind trek ik het uit te boekenkast. Het heeft een lekker jaren tachtig look and feel. Katchens werk ziet er vrij los en spontaan uit.

In de inleiding vertelt Katchen hoe ze stelselmatig weigerde om voor het schilderen een ontwerp te maken. ‘Dan is alle spontaniteit weg en zit er niets spannends meer in.’ Was haar idee. Ze dook van het ene schilderwerk in het andere. En het was spontaan en het was spannend, maar ze moest wel veel maken om iets goed te produceren (herkenbaar!).

Doordat ze ook interviews deed met andere kunstenaars kwam ze erachter dat de meeste kunstenaars eerst schetsen maakten en kleurstudies deden voordat ze uiteindelijk met schilderen begonnen. SAAI, dacht Katchen, tot ze zag dat het werk van die kunstenaars NIET saai was. Dus ging ze zelf ook meer aan voorbereiding doen. De eerste keren tekende ze eerst een tekening en daarna een schilderij dat eigenlijk niets met de tekening te maken had (weer herkenbaar!). Later krijgt ze door wat het beste werkt en en dat beschrijft ze in dit boek.

Deze inleiding – waar ik dus veel in ‘herken’ –  geeft me het idee dat het goed voor me zou zijn om wat meer aandacht in mijn voorbereiding te stoppen. Ik dacht altijd dat juist direct aan de slag gaan een recept was voor vrij en los werken, maar dat schijnt dus weer een idee fixe te zijn. Ja, het kan vrij en los werk opleveren, maar kan ook resulteren in veel twijfelen onderweg, dingen steeds maar aanpassen en daar wordt het eindresultaat meestal niet beter van.

Het voor jezelf duidelijk hebben wat je wilt, geeft ruimte om op andere vlakken meer te experimenteren. Ik schilder vaak een bepaald landschap meerdere keren. Het geeft me ruimte om meer te experimenteren. Als ik dat doortrek, dan zou een goede basisschets me al in een eerder stadium die vrijheid kunnen leveren.

De challenge van februari

Ik ga een beeld dat ik wil schilderen (in ieder geval één landschap, maar misschien nog iets anders) voorbereidende schetsen en tekeningen maken. Ik wil nadenken over de compositie: wat laat ik weg, wat neem ik over, waar leg ik de nadruk op. Welke horizontale en verticale lijnen zijn belangrijk? En daar hoort dan ook bij hoe is het licht en donker verdeeld over het beeld. En ik wil tenminste twee voorbereidende schetsen in kleur maken. En dan natuurlijk uiteindelijk het schilderij zelf.

Daarmee is deze challenge het tegenovergestelde van die van januari: één beeld uitdiepen in plaats van iedere dag een nieuw beeld. Mezelf kennende ga ik dat waarschijnlijk saai vinden, dus misschien dat ik gelijktijdig hetzelfde proces ook voor een ander beeld ga doen. Maar ik wil mezelf de ruimte geven om het voorbereidingsproces te ontdekken en wat minder druk op aantallen te leggen, vandaar dat ik voor de challenge kies voor één beeld.

Doe je mee? Heb je een idee in je hoofd, maar lukt het je steeds niet om eraan te beginnen? Dit is je kans om er een zwieperd aan te geven! Ik zou het leuk vinden de werken die je maakt te zien. Je kunt je tekeningen hieronder toevoegen, naar me mailen via lies@leerttekenen.nl of delen in de Facebookgroep. Zelf deel ik ook de tekeningen die ik maak in deze groep.

Benieuwd naar onze ervaringen!