Wat is het nut van een achtergrond kleur?

Op De Toets schilderen we om de twee weken modellen. Ik ben meestal gefocust op het model en laat de omgeving wit. Bij de nabespreking krijg ik regelmatig heet advies om ook de achtergrond een kleurtje te geven. De achtergrond wit laten voelt fris en ik vind het ook wel leuk hoe figuren dan als het ware zweven op het papier. Waarom zou je voor een gekleurde achtergrond kiezen?

De achtergrond heeft invloed op het effect van het schilderij. Het bepaald mede de sfeer, de stemming en de ruimtelijkheid. Denk bijvoorbeeld aan een stilleven. Je kunt daar een klassieke donkere achtergrond bij schilderen. Dat geeft een heel ander effect dan wanneer je er een klaslokaal bij schildert OF dat je kiest voor een neon-roze achtergrond. Een achtergrondkleur kan voor meer contrast zorgen of juist meer verbinding in je werk creëren.

Er zijn verschillende manieren waarop je met een achtergrond kunt omgaan: je kunt ermee beginnen of je kunt ermee eindigen. Je kunt op een gekleurd oppervlakte of aan het eind een achtergrondkleur toevoegen. Wanneer je begint op een gekleurde achtergrond kan die een actieve rol in het werk spelen of meer een ondergrond vormen. Dit laatste noem je dan een imprimatura.  

Over de imprimatura schreef ik al eens een blog. Een groot voordeel daarvan is dat je de toonwaarde beter in de gaten kunt houden. Als je op een witte ondergrond werkt, kun je alleen maar donkerder gaan werken. Heeft je oppervlakte al een kleur, kun je makkelijker ook lichter. Toen ik in de zomer buiten schilderde met De Toets, merkte ik dat ik het prettig vond werken op een gekleurde achtergrond. Al dat groen werd een stuk warmer op paars of geel.  

Vorig jaar maakte ik bij De Toets vaak mijn modeltekeningen met soft pastel en dan gebruikte ik bijna altijd gekleurd papier. Grote delen van dat papier bleven zichtbaar en speelden mee in het eindresultaat. Dit jaar schilder ik alles met wateroplosbare olieverf op wit papier. Ik weet eigenlijk niet goed waarom wit papier. Waarschijnlijk omdat ik het gekleurde papier met pastel associeer. Maar misschien is het een idee om ook eens op gekleurd papier te schilderen. Kijken wat me dat oplevert.

Eenheid of contrast

Donderdag schilderde ik een oudere vrouw, met een rood jasje aan. Ik besluit het advies op te volgen en nog een achtergrond toe te voegen. Meestal meng ik dan de overgebleven kleuren tot iets wat ik erbij vind passen. Maak ik gelijk een manier om mijn verf netjes op. Nu heb Ik een beetje rood over, maar omdat ik de achtergrond niet dezelfde kleur wil hebben als het jasje, meng ik een zachtere kleur. Ik heb ook nog wat huiskleur en wat blauw. Ik ga voor een soort warm grijs.

Het is uiteindelijk een beetje een kleur geworden die de bouwmarkt ‘nevel’ of ‘stemmig’ zou noemen (zie vorige blog). Door kleuren te gebruiken die ik ook al in het schilderij heb gebruikt ontstaat er een eenheid tussen het portret en de achtergrond. Ik geloof dat ik in dit geval een achtergrondkleur ook wel echt een toevoeging vind. Het haar komt iets beter uit en het geheel oogt minder hard.

Ik ben dus geneigd om een zachte of verbindende kleur te gebruiken als achtergrond kleur. Dat wordt op internet ‘de veilige keuze’ genoemd. Wel voorspelbaar, dat ik die dan kies… Ik zou ook hier meer met contrasten kunnen doen. Gebruik je vooral lichte kleuren, kun je die door een donkere achtergrond meer laten knallen.

Maar dat contrast hoeft niet licht en donker te zijn. Je kunt het ook zoeken in verschillende toonwaarden of in verschillende intensiteit van de kleur. Oh! Dat heb ik bij mijn oude vrouw gedaan! De achtergrond is een vergrijsde variant van rood, een andere intensiteit! Gelukkig toch ook contrast 😊

En nog een laatste goede tip: zie het invullen van de achtergrond als een onderdeel van het proces, niet als een moetje achteraf.