Teken mee: expressieve gezichten

Nog niet helemaal klaar met Figuary en druk met het afschrijven van mijn boek, heb ik even met Evianne overlegd over een leuke invulling van de challenge van deze maand. Zij gaf aan dat ze wel weer zin had om wat portretten te maken. En dan vooral gezichten met expressie. Dat vond ik ook wel een goed idee.

Wanneer iemand lacht of schreeuwt heeft dat niet alleen effect op de stand van de mond, maar ook in een heleboel andere spieren in het gezicht. Expressie vertekent je gezicht. Je neus wordt veel groter of juist je kin. Wangen puilen uit, tanden irritant zichtbaar. De aanknopingspunten die je bij een gezicht in rust hebt verdwijnen. Dat maakt het extra moeilijk. En daarom goed om te oefenen.

Een aantal weken geleden hebben we tijdens de les ook met emoties in portretten geoefend. We moesten schreeuwen, onze tong uitsteken of heel boos kijken. En de foto’s daarvan gingen we naschilderen. En dat was best lastig. Mijn hoofd ziet er schreeuwend heel anders uit. Mijn kin is lang, mijn tanden nog groter en mijn ogen zijn bijna weg. Het is zoeken naar de juiste lijnen. Ik moet echt goed kijken en niet denken dat ik wel weet hoe mijn hoofd eruit ziet.

Ik heb veel tijd besteed aan het zoeken naar de verhoudingen, waardoor het schilderwerk ook na twee lessen nog lang niet af is. Dus dat is verder huiswerk… Maar omdat ik er totaal niet aantrekkelijk op sta, heb ik een licht motivatie probleem. Het werk ligt al een tijdje in de hoek van mijn kamer. Evianne heeft van haar portret wél een vet werk gemaakt. Ze was zo lief om toestemming te geven haar portret te gebruiken bij dit blog. Het is dus haar werk en niet het mijne dat je hierboven ziet.

Uitvergrote emoties

Een kunstenaar die ook van dit soort uitvergrote emoties vastlegde was Franz Xaver Messerschmidt (1736-1783). Hij werkte als succesvolle beeldhouwer in een natuurgetrouwe stijl (voor zover dat paste bij de wensen van zijn klanten). Toen hij werd gepasseerd als hoofd van de academie in Wenen trok hij zich terug in zijn geboortestad Wiesenberg. Hij raakte in een psychische crisis, maar bleef wel beeldhouwen. Zonder opdrachtgevers kon hij helemaal zelf bepalen wat hij maakte. Hij begon aan een serie karakterkoppen.

Tussen 1770 en 1784 maakte hij zo’n zestig beelden, schreeuwend, boos en verdrietig: de gezichten tonen een heel scala aan emoties. Ik vind het heel bijzondere beelden. Niet echt mooi, sommigen vind ik zelfs lelijk of beangstigend. Maar ze doen wel wat met je. Je voelt de emoties. Hun heftigheid heeft ook veel kunstenaars in de eeuwen daarna geïnspireerd.

Waarom Messerschmidt aan deze serie is begonnen weten we niet. Sommigen beweren dat hij van alle bekende emoties een beeld wilde maken als een soort encyclopedie. Anderen stellen dat hij  schizofreen was geworden en op deze manier zijn eigen demonen bestreed. Dat laatste vind ik wel een mooi idee. Dat hij het scheppen van kunst gebruikte om zichzelf beter te maken.

Wat gaan we doen?

Je kunt foto’s van jezelf maken, van je familie en vrienden met verschillende expressies of foto’s gebruiken die je op internet vind. In de Facebook groep van de Lies leert tekenen community staan tien portretten van mensen die lachen, schreeuwen, boos of verbaasd kijken. Ook die kun je gebruiken.  

Om op te warmen, en het gezicht een beetje te leren kennen beginnen we met een snelle tekening waarbij je de pen of het potlood niet van het papier optilt. Blijf gewoon doortekenen, tast de ogen af, de neus, de mond, de groeven in het gezicht, de omtrek, het haar. Daarna maken we twee snelle versies (5 minuten per versie) van het gezicht met twee verschillende materialen. Ga lekker los, probeer dingen uit en kijk wat je wel en wat je niet mooi vindt.

Concentreer je op de elementen in het gezicht die de gelaatsuitdrukking weergeven. Wat maakt dat de persoon op de foto lacht, of boos kijkt? Welke onderdelen van het gezicht zijn anders en hoe dan? Wees niet bang om wat je ziet uit te vergroten, extra zichtbaar te maken. Het is maar een oefening. 😉 Vind je een van je werken de moeite waard om erop door te werken, dan kan je dat doen.

Ik vind het heel leuk om te zien wat je ervan kunt maken. Misschien kan ik nog wat van je leren. Je kunt je tekeningen hieronder toevoegen, naar me mailen via lies@leerttekenen.nl of delen in de Facebookgroep. Zelf deel ik ook de tekeningen die ik maak in deze groep. Benieuwd naar je ervaringen!