Kan kunst activistisch zijn?

Terwijl ik dit blog schrijf, wordt in Amerika Trump voor de tweede keer als president geïnstalleerd. Ik snap het niet. Hoe kan dat? Waarom? Mijn persoonlijke coping mechanisme is om mijn hoofd onder mijn kussen te stoppen en zo Trump, de Nederlandse regering, het steeds rechtser worden van Europa en de klimaatproblemen uit mijn blikveld te houden (geeft minder stress en een lagere bloeddruk). Maar steeds vaker denk ik: moet ik me niet duidelijker uitspreken?

Hoe zou ik me dan moeten uitspreken? Welke manier past bij mij? Ik zie mezelf niet vastgenageld aan de A12 of aan een boom in Amelisweerd (waarom WEER een plan om daar bomen te kappen?). Zelf de politiek in gaan? Ik kijk wel uit. Schrijvend kom ik een stuk makkelijker uit mijn woorden dan als ik het sprekend moet doen. Ik ben kunstenaar, een maker, een schrijver: geen prater.

Wat kun je als kunstenaar doen?

Kan je via kunst de wereld verbeteren? Dit is een veel gehoord argument voor kunst (subsidies): kunst laat de kijker kennis maken met een andere wereld, biedt nieuwe perspectieven, verbeeldt andere toekomstvisies en laat je ‘de andere kant’ van dingen ervaren. Hoe zeer ik ook van kunst houd en vind dat er geld voor beschikbaar zou moeten zijn; het is maar zelden dat ik dit ervaar als ik naar kunst kijk (het is eerder iets dat ik tijdens het maakproces zelf ervaar). Het voelt ook als een erg grote opdracht voor de kunst.

Op de NAU gaat het zeer vaak over de vorm en de inhoud (het hoe en het wat). Vorm gaat eigenlijk altijd BOVEN boven inhoud. Hoe meer je je focust op die inhoud, hoe groter de kans dat je werk tijdens een werkbespreking gestript gaat worden. En is de vorm niet interessant, dan krijg je nooit de boodschap overgebracht.

Toch lijkt activistische kunst ook wel een soort van moderne stroming. Ik lees dat het een vorm van kunst is die gemaakt wordt om sociale of / en politieke kwesties aan te pakken. Er zijn ook best wel wat kunstenaars die bekend staan om hun activistische houding. Denk aan Jonas Staal of Ai Wei Wei. Op de afgelopen Biënnale van Venetië waren daar ook heel wat voorbeelden van te vinden. Zie de Nederlandse inzending Renzo Martens, die het paviljoen vulde met sculpturen van cacao en palmvet.

Een goed kunstwerk heeft volgens mij naast Vorm OOK inhoud. Alleen vorm is ook niet alles. Maar die twee moeten wel in een goede verhouding met elkaar zijn. Wat waarschijnlijk ook een beetje afhangt van wat je persoonlijk prettig of indrukwekkend vind. Waar ligt voor mij die grens? En ook belangrijk: wat zou ik dan willen vertellen met mijn werk?

Dit onderwerp is veel te groot voor één blog, ik voel vooral steeds meer vragen opkomen. Wat eigenlijk ook niet erg is. Geeft me weer stof tot het schrijven van meerdere blogs. De vorm versus inhoud vraag is natuurlijk super interessant om over verder te praten. En het lijkt me ook leuk om dieper in het oeuvre van verschillende kunstenaars te duiken die bekend staan om hun activistische werk. Wat vind ik van hun werk?

Ik ben wel erg benieuwd wat jullie vinden. Kan kunst de wereld verbeteren? Welke activistische kunstenaars vind je goed? Ben je wel eens van mening verandert door een kunstwerk? Over welke kunstenaar zou ik volgens jou een blog moeten schrijven? Laat het me weten 😉

Beeld: Getty Images