Wat heb ik geleerd bij het vak schilderen?

Het is pas half april, maar afgelopen zaterdag had ik alweer de laatste les schilderen bij de NAU. Een goed moment om even terug te kijken op de lessen en te definiëren wat voor mij de leermomenten en aha erlebnissen van het blok waren. Dat heb ik vorig jaar ook gedaan met de vakken ruimtelijk en tekenen.

Schilderen gaat over verf

Als je schildert naar iets wat je kunt zien, is altijd de vraag: hoe realistisch wil je dat het wordt? Het is vaak ook het eerste waar mensen naar vragen als je vanuit een foto of de werkelijkheid begint: ‘Lijkt het?’ Ik hoorde bij Project Rembrandt het compliment: ‘Ik geloof dat dit echt vlees zou kunnen zijn’ (over een geschilderd dijbeen). Maar hoe interessant is dat? Als je wilt dat een dijbeen er echt uitziet, kun je ook een foto maken.

Bij schilderen gaat er eigenlijk vooral om HOE je het schildert. Want wat je ook schildert: het blijft altijd verf op papier of doek. Juist dat is het verschil met een foto. Schilderen gaat niet over of iets lijkt. Schilderen gaat over verf. En ik begin te merken dat, daar waar ik los kan laten wat de bron van mijn werk is en ik me kan concentreren op kleur en vorm, ik het eindresultaat persoonlijker en daarmee interessanter ga vinden.

Je moet steeds reageren op wat er al is

Tijdens de schilderles kregen we vaak een opdracht, die dan steeds aangepast werd. Zo moesten we een stilleven schilderen. Er stond een prullenbak. Ik die netjes naschilderen, zet de docent een kastje voor die prullenbak. Deal er maar mee. En daarna kwam er nog een tas voor. Deal er maar mee! Daar gaat je nette schilderwerk. Deal er maar mee. Steeds moesten we weer reageren op een nieuwe situatie.

En iedere keer dat je wordt uitgedaagd om te reageren op wat er gebeurd, krijg je een unieker en interessanter resultaat. Het zorgt ervoor dat je meer uit je comfortzone moet komen en dingen gaat doen die uiteindelijk meer opleveren dan wanneer je binnen je eigen vertrouwde parameters blijft. Het is een goed idee om dit thuis ook vaker toe te passen en mezelf uit te dagen te reageren op situaties die ik zelf gecreëerd heb (op het doek dan). Hoe ik dat moet doen, is nog even de vraag.

Het belang van vorm & restvorm

De eerste les ging over vorm en restvorm en – hoewel ik in even dacht… boring! – heeft dat best veel impact gehad. Dat de ruimte om de vormen die je schildert net zo belangrijk zijn als je onderwerp zelf wist ik wel maar ik denk dat ik vooral theoretisch kennis van het idee had. Ik deed er minder mee in mijn eigen werk 😉

Die les was ongeveer rond dezelfde tijd als dat ik het monoprinten ontdekte. En zeker met grafisch werk is de vorm én de restvorm erg belangrijk. Ik maak sindsdien ook steeds meer dingen die er abstracter uit zien (maar die voor mij over vormen gaan, wat ik blijkbaar iets anders vind). Dan is ook heel duidelijk dat de restvorm een grote rol heeft.

Maar ook in het schilderen is het idee van de vorm en de restvorm iets waar ik aandacht aan moet blijven geven. Hoe interessant is de ruimte om hetgeen wat ik geschilderd heb? Hoe verhouden verschillende figuren zich ten opzichte van elkaar? Ik heb de neiging om een figuur neer te zetten en dan de rest van de ruimte één kleur te geven. Wat kan ik daar meer mee doen? Kan er meer een relatie tussen die twee komen?

Je kunt overal op schilderen

Schilderen hoeft niet op papier of doek. Je kunt eigenlijk overal op schilderen: op hout, stof, meubels, de muur, een gebouw, serviesgoed, je lichaam, verzin het maar. Het hoeft ook niet plat te zijn. Geen idee wat ik met deze kennis zelf zou willen doen, maar het idee dát het kan, geeft nog weer zoveel meer mogelijkheden! En dat vind ik dan weer mindblowing… Je denkt in eerste instantie in een bepaald straatje, maar dat straatje blijkt veel groter en kleurrijker en interessanter te zijn dan je denkt. Dat is toch fantastisch?

Aan het einde van de lessen verwonderde onze docent zich erover dat we tijdens de lessen zoveel meer durf toonden dan in het eigen werk. Waarom die voorzichtigheid daar wel? Dat wordt voor de komende maanden zeker iets om mezelf regelmatig voor te houden!