De Kunstenaar als archivaris

Ik ben jullie nog een blog schuldig over een hele interessante les die ik bij de NAU heb gehad. Het ging over verzamelingen en hoe je een verzameling kunt gebruiken als basis voor een kunstwerk. Ik speelde als kind bibliotheekje en typte systeemkaartjes op mijn typemachine voor al mijn boeken… Dus ik had er zin in!

Onze docent startte de kunsthistorische verkenning van het onderwerp bij de Franse kunstenaar Arman (1928 – 2005), die in de jaren vijftig begon met wat hij zelf accumulations noemde. Hij verzamelde herkenbare identieke objecten en toonde die in een plexiglazen bak aan het publiek. Denk aan een grote bak vol mixers of haardrogers. Een concept dat erg aansloeg. Later ontwikkelde hij ook de poubelle, een variant waarbij Arman een verzameling afval tentoonstelde. In 1960 vulde hij zelfs een hele galerie met vuilnis. Best cool.

De Zweedse kunstenaar Michael Johansson (1975) is ook een duidelijk voorbeeld. Zijn werkwijze bestaat uit het verzamelen, ordenen en stapelen van voorwerpen, waar hij dan een installatie van maakt. Hij verzamelt alles wat los en vast zit en ordent het naar kleur of functie. Ik lees dat hij gefascineerd is door het feit dat je op rommelmarkten twee keer hetzelfde voorwerp tegenkomt. Dat herken ik wel. Er is op boekenmarkten ook altijd een boek dat je op bijna IEDERE kraam tegenkomt. 😊

Sophie Calle (1953), vind ik op een heel andere manier interessant. De Franse kunstenaar verzamelt voorwerpen, foto’s rondom een idee en toont die met (eigen) teksten. Haar werk gaat over kwetsbaarheid en onderzoekt identiteit en intimiteit. Ze gaat ver. Zo heeft bijvoorbeeld een detective ingehuurd om haar te schaduwen en alle wat die detective toen vond heeft ze gebruikt. Oké. Maar ze heeft ook zelf mensen gevolgd en daarvan foto’s tentoongesteld. Het is zeker betekenisvol, maar het schuurt ook. Hoe ethisch is dat?

Tijdens de les moesten we vijftig voorwerpen die we van huis mee hadden genomen op verschillende manieren sorteren. Niet alleen naar formele eigenschappen (zoals formaat of kleur) maar ook naar minder zichtbare kwaliteiten zoals bijvoorbeeld functie of persoonlijke betekenis. Het is interessant om te zien dat het verschilt per ordening welk voorwerp er het meeste uit springt.

Ik besef me plotseling dat mijn huis een goudmijn aan onderwerpen bevat. Ten eerste omdat ik al mijn hele leven een verzamelaar ben en ik moeite heb met het weggooien. De kelder staat vol dozen met spullen, die verschillende momenten in mijn leven documenteren. Ik heb alleen al de laatste drie jaar van mijn leven ruim twintig boekjes volgeschreven over alles waar ik als beginnend kunstenaar tegenaan loop. Mijn puber- en studententijd zijn tot in de puntjes gedocumenteerd.

Mijn huis zit vol plekken waar random spullen samenklonteren. Ik zou iedere dag op dezelfde tijd een foto van mijn tafel kunnen maken. Ik zou iedere woensdag alle tasjes in de gang kunnen fotograferen, hun inhoud steeds op dezelfde manier uitgestald. Ik zou de inhoud van de kelder of van de schuur kunnen inventariseren, alle items kunnen beschrijven op systeemkaartjes, liefst uitgetypt op een ouderwetse typemachine… Zou dat met of zonder polaroid foto moeten?