32 zelfportretten in 1 maand

De zelfportretten challenge heb ik gehaald. @proud! Ik heb iedere dag een zelfportret in de Facebook group gepost. Het was soms heel leuk en inspirerend, soms ook irritant (zoals de keer dat ik al in pyjama stond en bedacht dat ik mijn portret vergeten had) en saai (neeeeeee, niet weer datzelfde hoooofd!!!).

Dit is wat ik ervan geleerd heb:

Ik kan het volhouden

Het blijft mezelf verbazen wanneer ik iets volbreng die ik mezelf heb opgelegd. Het komt natuurlijk ook vaker voor dat ik de challenge niet (helemaal) af maak. Je zou dat aan het soort challenge kunnen weiden, maar meestal geef ik mezelf daarvan de schuld. Het idee dat ik geen doorzettingsvermogen zou hebben, is hardnekkig.

Gelukkig begin ik ondertussen ook wel steeds meer vertrouwen te krijgen in mezelf te krijgen. Ik kan het als ik het maar interessant of belangrijk genoeg vind. En frankly: waarom zou je dingen afmaken die je niet interessant of belangrijk vind? Ik ben er in ieder geval trots op dat deze challenge gelukt is.

I love (kleur)potlood

Om deze 31 portretten te maken heb ik verschillende materialen en technieken uitgeprobeerd. Er zijn een paar materialen waar ik snel op terug val. Ik pak graag een wat zachter potlood: 3B, 4B en 6B vind ik fijn. Het kriebelige portret van 20 januari heb ik met HB gemaakt en dat vind ik eigenlijk iets te stroef (maar wel met een best aardige neus!). Ik heb ook gemerkt dat ik graag teruggrijp op mijn kleurpotloden. Ze zijn zo lekker smeuïg en je kunt de kleuren lekker stapelen.

Herhaling geeft ruimte voor experiment maar ook voor de automatische piloot

Al na een dag of drie begon ik me te vervelen. Het tekenen van mezelf in de spiegel bleek niet heel erg uitdagend. Het is toch ongeveer iedere keer hetzelfde. En het beperkt de plek en manier waarop je jezelf kunt weergeven. Van te voren had ik gedacht om dan met de spiegel van standpunt te veranderen, maar dat bleek nog helemaal niet zo makkelijk.

Meer naar foto’s gaan werken, begon niet eens heel bewust. Ik zat in de trein, had mijn mobiel in de hand en zag mezelf in het raam weerspiegeld. ‘Dat is leuk!’, dacht ik. Die hand zo groot op de voorgrond, de vertekening door de lichte bolling van het raam. En die foto zegt ook iets over de dag, waarop ik veel in de trein had gezeten. Ik wisselde gedurende de maand niet alleen van standpunt en referentiemateriaal; ook van aanpak, van materiaal en soms zelfs van stijl. Het zelfportret bleek een goede kapstok om andere dingen bij uit te proberen.

Toch merkte ik aan het einde ook een zekere zelfportretten fatigue waarbij ik af en toe nauwelijks meer naar mijn gezicht keek en meer uit mijn hoofd een grote bos krullen, vrij ronde ogen, die een tikkeltje scheef staan, lang gezicht, klein mondje met dikke onderlip, lange nek op het papier zette. Klaar! Weer een zelfportret gemaakt 😉

Landschappen kan ik eindeloos herhalen en dan maakt het me uiteindelijk ook niet meer uit waar precies ik ben begonnen. De voorstelling is zijn eigen leven gaan leiden. Dat het landschap dan niet meer helemaal lijkt op het echte landschap, waar ik mee begonnen ben, vind ik dan eigenlijk niet storend. Het wordt een soort universeel landschap, dat toch zijn wortels in de werkelijkheid heeft.

Maar toen hetzelfde gebeurde bij mijn zelfportret stoorde het me wel. Alsof ik een karikatuur van mezelf gemaakt had, die niet meer echt iets met mij te maken had. Dat is voor mij wel een teken dat ik voorlopig genoeg zelfportretten heb gemaakt. Ik moet wel met aandacht naar mijn gezicht moeten blijven kijken.

Niet iedere foto van jezelf natekenen wordt een zelfportret

Op 10 januari tekende ik een foto van mijn vader na, waarop mijn moeder en ik op een bankje zitten in een museum. Deze tekening maakte ik wat later op de avond en ik ben er nog steeds helemaal blij mee. Ik vind hem erg goed gelukt. De manier van tekenen spreekt me aan, lekker los, maar wel treffend. De manier waarop ik zit is zo helemaal mijzelf dat ik het een van de betere zelfportretten uit de reeks vind.

Ja! Ik heb het gevonden, juichte ik de hele nacht (slecht geslapen van de adrenaline): ik moet gewoon mezelf iedere dag in kleurpotlood gaan tekenen. Ik kan ook foto’s van vroeger nemen en mezelf natekenen. Twee dagen later geprobeerd maar het werd geen succes. Het voelde niet als een zelfportret (en ik was nu helemaal niet meer vrij bezig met die kleurpotloden, maar krampachtig aan het proberen het effect van de vorige dag te herhalen).

Hoewel je dus een zelfportret kunt maken door een foto als referentie te gebruiken, is een zelfportret iets anders dan zomaar een foto natekenen. Een zelfportret zegt iets over hoe je je op dit moment voelt en waar je nu mee bezig bent. De foto die ik op 12 januari gebruikte was ruim twintig jaar oud. Hij brengt wel herinneringen naar boven, maar zegt niets over wie ik vandaag ben.

Juist in je houding zit iets heel eigens

Het laatste wat me opviel is het belang van je houding. Het is niet alleen je gezicht, je ogen, neus en mond, die iets zeggen over wie je bent. Juist ook je houding, hoe je je benen over elkaar doet, of de stand van je schouders verraadt iets over je stemming en je innerlijk. Ik vind het ook leuk om meer dan alleen het gezicht te tekenen.   

Benieuwd naar het resultaat? Ik heb alle zelfportretten achter elkaar gezet in een filmpje, dat je hieronder kunt bekijken.