Handig hulpmiddel voor het tekenen van gezichten

Gisteren zijn mijn lessen op het Kunstenhuis weer begonnen. We zijn met hetzelfde groepje als vorig jaar alleen hebben we een nieuwe leraar: Araz Hama. Hij blijkt een enthousiaste man die een vol programma voor ons heeft samen gesteld. Deze eerste les gaan we een portret schilderen.

We krijgen allemaal een fotokopie van een meisje. Eerst met houtskool de lijnen goed op papier zetten en daarna eerst de grote vlakken invullen en als laatste detaillering. Een bekende strategie. Bij iedere stap, geeft Araz aanwijzingen.

Om de foto over te nemen schematiseert hij het hoofd, deelt het in drie delen, op 1/3 zitten de wenkbrauwen, op 2/3 het puntje van de neus. Zoveel ruimte zit er tussen de ogen, de mond loopt van de iris van het ene oog tot de iris van het andere oog. Ik heb dit voor jullie in een plaatje samengevat. Leg het maar naast verschillende foto’s van mensen, die je recht aankijken. Je zal zien dat het ongeveer klopt.

En dat ‘ongeveer’ is hier wel een belangrijk woord want ieder mens is net wat anders. Als je een gezicht precies naar dit schema vereenvoudigd, dan zal het toch niet helemaal lijken. Bij de een staan de ogen dichter bij elkaar en bij de ander is bijvoorbeeld de neus veel kleiner. Araz geeft aan dat we met houtskool licht dit schema moeten aanbrengen en dan het gezicht verder moeten tekenen door goed naar de foto te kijken.

Ik voel wel een beetje weerstand om het gezicht aan de hand van een schema in te vullen. Het lijkt een beetje een truckje. En omdat je al ‘oogje, oogje, neusje mondje’ op je papier ziet is het lastiger om echt te kijken naar de persoon die je wilt natekenen. Maar ja, zelfs Betty Edwards met haar mooie ideeën over kijken naar wat er echt te zien is en niet gaan invullen met het analytische deel van je brein, geeft in haar boek gedetailleerde instructies over hoe een gezicht moet worden opgebouwd.

Ergens las ik een keer – weet jammer genoeg niet meer in welk tekenboek – dat je verschillende hulpmiddelen hebt, denk bijvoorbeeld aan perspectief en contrast, die je kunnen helpen bij het tekenen. Het zijn HULP-middelen. Het is geen wet, geen must, maar iets wat je kan helpen om makkelijker over te brengen wat JIJ wilt overbrengen. En zo zie ik dit schema ook. Het kan je helpen om alles ongeveer op zijn plek te krijgen. Of als je denkt: wat klopt er niet aan het gezicht dat ik heb getekend… Oh, de ogen staan te dicht bij elkaar.

Grappig is dat we allemaal aan het einde van de les een ander schilderij afleveren. Ik zie bij iedereen elementen van het schema, stukjes van de foto én dingen die eigen zijn aan degene die het geschilderd heeft.