Bezoek aan het Rembranthuis of het sombere lot van olifant Hansken

Gisteren eindelijk weer eens naar een museum geweest, en ook nog eens zonder mondkapje! Samen met Lot bezocht ik het Rembrandthuis en de tentoonstelling over Hansken de olifant. Misschien een beetje vreemd voor een kunsthistoricus –maar het geboortehuis van onze grote meester Rembrandt had ik nog nooit bezocht. Terwijl het toch een mooie combinatie van kunst en huisjes kijken is.

Het begint al direct bij de ingang waar een mooi ingericht poppenhuis laat zien hoe het geweest moet zijn. Er hangen allemaal meesterwerken aan de muur, de fazant ligt in de keuken en je ruikt bijna de lucht van lijnolie en terpentijn. Lot en ik doen altijd eeuwen over tentoonstellingen, waar ik stil sta bij lijnen en vormen, heeft zij bij alle flora en fauna wat interessants te vertellen.

Ik vind het vooral leuk om het atelier te zien en de werkplekken van de leerlingen. Ik zie me daar al zitten. Het palet ligt al klaar in die ‘fijne’ Zornkleuren waarmee ik mijn eigen Rembrandt kopie ook in elkaar heb geknutseld. Het viel me op dat de doeken op een andere manier gespannen waren: het doek werd in een houten lijst geregen en nog niet opgespannen. Waar Lot en ik ook lang bleven  hangen was in de kamer met zijn verzamelingen. Een echte schatkamer vol glaswerk, koraal, opgezette beesten, Romeinse bustes en alles daartussenin. En dan bezat Rembrandt ook nog eens heel veel etsen en tekengingen van grote schilders.

Rembrandts dieren

We kwamen eigenlijk voor de tentoonstelling over Hansken, de olifant die in het midden van de zeventiende eeuw de enige olifant in Europa was. Rembrandt heeft haar in 1637 gezien en naar het leven getekend. Die schetsen gebruikte hij bijvoorbeeld voor een olifant in de achtergrond van zijn ets over Adam en Eva. De schetsen die Rembrandt van Hansken maakte, vind ik super mooi. Hoe los is zijn tekenstijl! Leuk dat de slurf er net niet op staat.

Jammer genoeg zijn er niet meer tekeningen van Rembrandt zelf. Op een beeldscherm kun je nog wel andere dierentekeningen van Rembrandt bekijken, maar niet in het echt. Vooral een tekening van een leeuw vind ik fantastisch. Zoals hij een aantal vlekken en lijnen tot een zeer geloofwaardige leeuw weet te combineren. Als ik zo door het Rembrandthuis loop en deze dierentekeningen zie, dan stel ik me Rembrandt als een heel nieuwsgierige man voor. Iemand die wil weten hoe de dingen er echt uit zien, die interesse heeft voor wat er allemaal in de wereld gebeurd.

Het lot van Hansken

We volgen verder het leven van Hansken. Na een paar jaar in de dierentuin van de stadhouder werd de olifant verkocht aan een oud militair, Cornelis van Groenevelt, die haar kunstjes leerde. Zo spetterde ze het publiek nat en kwam daarna langs met een handdoek en ze kon schieten. Jarenlang trokken ze door Europa van kermis naar kasteel. Daarbij verdiende Van Groenevelt heel wat geld over de rug van zijn olifant.

Hanskens leven was kort: door gebrek aan kennis over voeding en verzorging stierf ze veel te vroeg. Ze was pas 25, daar waar Aziatische olifanten wel 60 kunnen worden. De kunstenaar Stefano della Bella (goede naam voor een kunstenaar) legde haar dood in Florence vast met een paar tekeningen. Ze zijn subtiel, lief bijna. Hansken ligt op haar zij, pootjes half in de lucht.

Er is veel aandacht voor de leefomstandigheden van Hansken en er wordt duidelijk gemaakt dat haar lot niet bepaald rooskleurig was. Het aanleren van truckjes ging hardhandig. Verder kreeg ze voornamelijk wit brood te eten, waardoor haar buik erg opzwol en haar voeten werden erg slecht verzorgd. Dit wordt op het eind nog gekoppeld een aantal goede doelen die de olifant willen beschermen.

Thuis schets ik nog even snel mijn eigen olifant naar een foto van de Aziatische olifanten in Artis, dat meewerkte aan deze tentoonstelling. Al tekenend merk ik dat ik beter begrijp hoe zijn slurf aan de kop vast zit omdat ik gisteren de schedel van een olifant heb bestudeerd. Ik zie hoe die botten voor schaduwen in de kop zorgen. Toch weer meer geleerd dan ik dacht.

De tentoonstelling is nog t/m 29 augustus 2021 te zien